Autor: fiodor

Dzisiaj mamy długopisy, pióra i kartki papieru, laptopy czy telefony komórkowe na których piszemy. Dawniej trzeba było mieć kałamarz, czyli przybornik do pisania, w którym znajdowało się pióro, pojemnik z atramentem i pojemnik z talkiem. Potrzebny był również papier. Zatem w każdym domu na biurku stał kałamarz, a piórem pisano listy, robiono notatki, listy zakupów itd. Kałamarze mogły mieć proste lub wyszukane formy. Zależało to od statusu posiadającego kałamarz. Bardzo często kałamarze były prezentami na urodziny albo na srebrne lub złote wesele, czy jubileuszu 25 lat pracy.

Najwięcej kałamarzy produkowano w XIX wieku. Z pojawieniem się piór wiecznych, a później długopisów kałamarze powoli zostały zastąpione nowoczesnymi narzędziami do pisania. Pierwsze w naszej kolekcji kałamarze, to z lat czterdziestych XIX wieku wyroby Kristera i Tielscha z Wałbrzycha.

Ostatnie kałamarze, które wyprodukowano w śląskich fabrykach porcelany powstały na przełomie lat czterdziestych i pięćdziesiątych XX wieku. Wyprodukowała je Fabryka Porcelany Elektrotechnicznej Brzezinka w Mysłowicach.

Autor: Roman Gatys

Zbiory własne Muzeum Porcelany Śląskiej

Muzeum Porcelany Śląskiej w Tułowicach zaprasza na kolejną wystawę czasową w ramach cyklu Porcelanowe Dziedzictwo. Tym razem przybliżymy historię i dorobek jednej z najciekawszych, a dziś często zapomnianych fabryk porcelany – manufaktury w Jaworzynie Śląskiej, działającej nieprzerwanie od 1860 roku aż do zakończenia II wojny światowej.

Wernisaż wystawy:

15 czerwca 2025 r. (niedziela) godz. 14:00
 Muzeum Porcelany Śląskiej w Tułowicach, ul. Porcelanowa 2E

Wystawa obejmuje okres działalności fabryki od jej powstania do 1945 roku i prezentuje najciekawsze oraz najlepiej zachowane wyroby: serwisy stołowe, wazony, świeczniki, talerze okolicznościowe, lampy, a także porcelanowe figurki.

Kilka faktów z historii fabryki:

• Założycielem był mistrz murarski Traugott Silber, a fabryka szybko zdobyła renomę jako jeden z największych producentów porcelany na Śląsku.
• W latach 1870–1876 jej siostrzaną wytwórnią była Fabryka Porcelany w Tułowicach.
• Od 1886 roku działała jako Towarzystwo Akcyjne, wspierane finansowo przez Bank Struppa z Turyngii.
• W 1905 roku weszła w skład koncernu Lorenz Hutschenreuther z Bawarii – jednego z największych w Niemczech.
• Fabryka należała do elitarnych związków niemieckich producentów porcelany i zdobyła m.in. złoty medal na Wystawie Światowej w Paryżu w 1937 roku.
• Do najbardziej znanych serwisów należały: Charlotta, Freia, Derby, Gloria, Regina, Irene, a do prawdziwych rarytasów – serwisy srebrzone oraz zdobione podobizną Myszki Miki na licencji Walta Disneya.

Jaworzyna Śląska miała swoje przedstawicielstwa handlowe na całym świecie, a jej wyroby do dziś można znaleźć w kolekcjach prywatnych i muzealnych na wielu kontynentach.

Serdecznie zapraszamy do odwiedzenia wystawy i poznania tej wyjątkowej historii zaklętej w porcelanie. Wstęp na wernisaż jest wolny!

Zapraszamy na wernisaż nowej wystawy czasowej z cyklu Porcelanowe Dziedzictwo! Tym razem przeniesiemy się do Strzegomia, by poznać nieznaną perłę śląskiej porcelany – Fabrykę Porcelany Walter & Co. Strzegom – Stanowice / Striegauer Porzellanfabrik Walter & Co. Stanowitz.

W programie:

• Wernisaż wyjątkowej wystawy ze zbiorów Ireny i Romana Gatys
• Wykład przybliżający historię i wyroby fabryki z lat 1873–1933
• Spotkanie w kameralnej atmosferze wśród niezwykłych porcelanowych eksponatów: Czy niewielka fabryka ze Stanowic mogła konkurować z największymi śląskimi producentami porcelany?
• Odpowiedź poznacie już w ostatnią niedzielę kwietnia! Wystawa czynna od 27 kwietnia do 22 maja 2025 roku. Zanurz się w świecie porcelany i odkryj zapomniane dziedzictwo Strzegomia!

Do zobaczenia w Muzeum Porcelany Śląskiej!

W XIX i XX wieku do lat 80 produkowano bardzo modne komplety dla palaczy. Wówczas świadomość na temat szkodliwości palenia przez lata była znikoma. Nikt nie zakładał, że palenie papierosów, cygar czy tytoniu uzależnia i jest winne wielu śmiertelnym chorobom.
Porcelanowe komplety dla palaczy składały się z tacy, pojemnika na papierosy, popielniczki, zapalniczki lub pojemnika na zapałki, czasami świecznika. Komplety różniły się bardzo często wyposażeniem, jednak znajdowały się wtedy prawie w każdym domu, czy mieszkaniu. Były komplety dla palaczy cygar, dla palaczy papierosów, dla grających w brydża czy skata. Komplety były bardzo ładnie zdobione i miały ciekawe formy.

Większość fabryk produkowała porcelanę dla palaczy: Carla Tielscha ze Starego Zdroju / Altwasser później Fabryka Porcelany „Wałbrzych”, Carla Kristera później Fabryka Porcelany „Krzysztof” z Wałbrzycha / Waldenburg, August Rappsilber z Jaworzyny Śląskiej / Koenigszelt później Fabryka Porcelany „Karolina”, Louis Loevinson i Paul Donath z Parowej / Tiefenfurt, von Frankenberg z Tułowic / Tillowitz, Hermanna Ohme ze Szczawienka / Niedersalzbrunn, Giesche później Fabryka Porcelany „Bogucice” z Katowic Bogucic.

Autentyczne eksponaty Muzeum Porcelany Śląskiej

Autor: Roman Gatys

Informujemy, że w Wielką Sobotę i Niedzielę Wielkanocną (19 i 20 kwietnia 2025) nasze muzeum będzie nieczynne – to czas, który spędzamy w gronie najbliższych.

Jednak już w Poniedziałek Wielkanocny (21 kwietnia 2025) serdecznie zapraszamy do odwiedzin! Muzeum będzie otwarte w godzinach 10:00–18:00. To doskonała okazja, aby świąteczny spacer połączyć z wizytą w wyjątkowym miejscu, pełnym elegancji, historii i piękna.

Czekają na Państwa:

• unikalne kolekcje porcelany z Tułowic i regionu,
• ręcznie zdobione eksponaty,
• inspirujące historie ukryte w filiżankach i talerzach,
• klimatyczne wnętrza idealne na rodzinne popołudnie.

Niech tegoroczny Lany Poniedziałek będzie wyjątkowy – spędźcie go w Muzeum Porcelany Śląskiej w Tułowicach!

Do zobaczenia!

 Muzeum Porcelany Śląskiej w Tułowicach
 19 i 20.04 (sobota i niedziela) – nieczynne
 21.04 (poniedziałek) – otwarte, godz. 10:00–18:00

Bardzo ważnym rynkiem zbytu dla fabryk porcelany były dwory, zamki i majątki szlacheckie. Szlachta i magnateria lubiły porcelanę wysokiej jakości, wzorując się na Królu Auguście II Mocnym i rodach królewskich. Porcelana była symbolem luksusu i splendoru. Fabryki porcelany musiały wyprodukować porcelanę ekskluzywnej jakości, aby zaspokoiła szlacheckie oczekiwania. Dwory nie zawsze było stać na najlepszą porcelanę z Królewskiej Manufaktury w Miśni czy Królewskiej Manufaktury w Berlinie. Poszukując bardzo dobrej porcelany w umiarkowanych cenach, takie wymagania spełniała porcelana ze śląskich fabryk porcelany. Mamy wiele przykładów porcelany herbowej od Carla Tielscha ze Starego Zdroju / Altwasser, Carla Kristera z Wałbrzycha / Waldenburg, August Rappsilber z Jaworzyny Śląskiej / Koenigszelt, Louis Loevinson i Paul Donath z Parowej / Tiefenfurt, von Frankenberg z Tułowic / Tillowitz, Hermanna Ohme ze Szczawienka / Niedersalzbrunn, Giesche z Katowic Bogucic.

Po drugiej wojnie światowej „New Look” czyli Nowy Styl pojawił się w sztuce użytkowej wprowadzając nowe formy designu, który miał ukazać urodę sztuki użytkowej. Już w 1945 roku w Warszawie Wanda Telakowska, ogłasza potrzebę zniesienia podziału sztuki „czystej”, „użytkowej” i stworzenie sztuki codziennej, obywatelskiej.

W 1950 powstaje Instytut Wzornictwa Przemysłowego w Warszawie, w którym Wanda Telakowska obejmuje stanowisko dyrektora artystycznego. Jej mottem było „piękno na co dzień i dla wszystkich”. Instytut stał się ważną instytucją projektującą wyroby „New Look”. Zatrudniano absolwentów warszawskiej ASP. Rozpoczęto projektowanie figurek, serwisów kawowych, obiadowych, pater ozdobnych, zestawów do likierów i zimnych napojów. Wyroby „New Look” tworzyli również absolwenci Wydziału Ceramiki i Szkła Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych we Wrocławiu i innych szkół artystycznych.

Wyroby „New Look” były produkowane przez ZSP „Bogucice” w Katowicach Bogucicach, Fabrykę Porcelany „Wałbrzych” i „Krzysztof” w Wałbrzychu, Fabrykę Porcelany „Karolina” w Jaworzynie Śląskiej, a także Fabrykę Porcelitu w Tułowicach.

W Muzeum Porcelany Śląskiej w Tułowicach, można odwiedzić specjalnie wydzielony pokój z wyposażeniem „New Look”.

Na początku XIX wieku zaczęto zdobienie wyrobów porcelanowych szablonami, malując lub napylając dekorację na wyrób. Po I Wojnie Światowej udoskonalono zdobienie techniką szablonami, dzięki czemu pojawiało się coraz to więcej tak zdobionych wyrobów. Były to wzory geometryczne Art Deco. Technika zdobienia polegała na wymyśleniu dekoracji dwu, trzy lub czterokolorowej. Była to droga technika zdobienia, ponieważ dla każdej wielkości zdobionego wyrobu trzeba było namalować i wyciąć szablony w foli aluminiowej osobno dla każdego koloru. Potem należało nałożyć wycięty szablon na biskwitową lub szkliwioną porcelanę. Następnie malowało się lub napylało kolor i wypalało całość w piecu muflowym. Operację powtarzało się dla każdego koloru na zdobionym wyrobie. Dzięki temu otrzymywaliśmy kilku kolorową dekorację geometryczną. Taka dekoracja była trafiała w gusta konsumentów, była bardzo popularna w latach 20. i 30. XX wieku.

Po II Wojnie Światowej dekoracje szablonowe zostały wyparte przez drogie dekoracje złota trawionego i przez tańsze kalkomanie.

Muzeum Porcelany Śląskiej ma przyjemność zaprosić na wyjątkowy wernisaż wystawy czasowej: „Porcelitowe dziedzictwo Tułowic”

30 marca 2025 r. godz. 14:00

ul. Porcelanowa 2e, Tułowice

To niepowtarzalna okazja, by poznać historię tułowickiego porcelitu – zaprezentowanego po raz pierwszy z dotąd nieudostępnionych zbiorów Muzeum Porcelany Śląskiej.

W programie wernisażu:

• Prezentacja losów zakładu po 1945 r.
• Spotkanie z byłymi pracownikami fabryki Porcelitu
• Zwiedzanie wystawy z jej kuratorem, Michałem Borczyńskim

Wystawa będzie dostępna do końca kwietnia i można ją obejrzeć w ramach standardowego zwiedzania muzeum – bez dodatkowych opłat.

Natomiast 30 marca, w dniu otwarcia wystawy, na gości czekać będzie wino oraz poczęstunek.

Serdecznie zapraszamy do wspólnego odkrywania porcelitowego dziedzictwa Tułowic! 

Wkład rodziny Schlegelmilch w rozwój architektoniczny Tułowic był bardzo znaczący. Do dziś możemy podziwiać nie tylko kompleks dawnej fabryki porcelany, ale także szereg innych obiektów architektonicznych, jak dwie wille należące do dyrektorów fabryki, dawny kościół ewangelicki czy budynek szkoły ewangelickiej. Natomiast jednym z największych projektów, który możemy podziwiać do dziś, jest także mieszczące się na dzisiejszej ul. Poprzecznej tzw. osiedle „Pekin”. Nazwa ta, wyjątkowo egzotyczna jak na śląski krajobraz, stała się dla okolicznych mieszkańców przedmiotem domysłów na temat historii samego osiedla. „Colonie Peking” przy dawnej Jahnstrasse została wzniesiona dla pracowników fabryki Schlegelmilchów, ale wokół samej nazwy narosła legenda, jakoby osiedle to zamieszkiwane było przez pracowników z Chin. Stąd nawiązanie do Pekinu. Wszak sama porcelana tradycyjnie wywodzi się z Chin, a niektóre wyroby R. S. zawierały nawet motywy azjatyckie, np. popularny wzór „China Blau”. Więc najpewniej malarzami w fabryce Erharda Schlegelmilcha byli Chińczycy…
Legendzie tej przeczą jednak dowody. Na historycznych zdjęciach przedstawiających pracowników fabryki nie ma nikogo o azjatyckich rysach twarzy. Na lokalnym cmentarzu nie ma śladu kultury chińskiej. Natomiast informacja o osiedlu została na lata zapomniana przez zmiany demograficzne po II wojnie światowej, kiedy to po przesiedleniach nowym mieszkańcom Tułowic w ręku została jedynie widokówka opisana jako „Colonie Peking”.
Temat ten jednak nie zniknął z opracowań niemieckich. W opracowaniu Tillowitzer Geschichte, Mosaiksteine Teil 2 (2009) możemy przeczytać, że osiedlu nadano nazwę Pekin, ponieważ położenie kamienia węgielnego zbiegło się ze stłumieniem powstania bokserów w Chinach. W tamtym czasie (1899–1901) Cesarstwo Niemieckie brało czynny udział w tłumieniu chińskich powstańców. Ze względu na poniesione straty, ale i odniesiony sukces przez mocarstwa zachodnie, dla podniesienia rangi tego wydarzenia znalazł on upamiętnienie w nazwie tułowickiego osiedla.

Colonie Peking – na widokówce z 1916 roku

Autor: Grzegorz Kowal