Autor: fiodor

W zabytkowych wnętrzach Muzeum Porcelany Śląskiej w Tułowicach, znalazły schronienie wyroby z 14 śląskich manufaktur.  Często są to jedyne ślady po tych dawnych fabrykach. Manufaktury stanowiły część Zjednoczonych Zakładów Ceramiki Stołowej „Cerpol”. Na ekspozycji odnaleźć można m.in. wyroby fabryk z Wałbrzycha, Jaworzyny Śląskiej, Tułowic, Katowic oraz Mirostowic.

W latach 60. XX wieku Wałbrzych był najnowocześniejszym i głównym ośrodkiem produkcji porcelany w Polsce. W 1966 roku w Wałbrzychu powołano do życia Zjednoczone Zakłady Ceramiki Stołowej „Cerpol”. Kombinat skupiał 13 zakładów ceramicznych. W jego skład wchodziły: Zakłady Naczyń Kamionkowych z Bochni, Fabryka Porcelany z Katowic (Bogucice), Zakład Porcelany i Porcelitu z Chodzieży, Fabryka Porcelany z Ćmielowa, Zakłady Graficzne z Wałbrzycha (Kalkomania), Fabryki Porcelany Stołowej z Wałbrzycha (Krzysztof i Wałbrzych), Fabryka Porcelany Stołowej  (Karolina) z Jaworzyny Śląskiej, Fabryka Porcelany (Lubiana) z Łubiany, Zakład Ceramiczny z Mirostowic Dolnych, Zakład Porcelitu Stołowego z Pruszkowa, Zakłady Porcelitu Stołowego Tułowice i Zakład Ceramiki Stołowej z Włocławka. Od 1978 roku jednym z użytkowników Zamku Książ w Wałbrzychu były Zjednoczone Zakłady Ceramiki Stołowej CERPOL. Na powierzchni 1800 metrów kwadratowych stworzono Centralną Wzorcownię Ceramiki, gdzie prezentowane były wyroby z 13 zakładów wchodzących do ZZCS CERPOL, a wzorcownia w zamku była udostępniona zwiedzającym. 

W Muzeum Porcelany Śląskiej poza piękną porcelaną można usłyszeć wiele ciekawych historii o śląskich fabrykach. Poznasz tu tajniki ich działalności oraz metod promowania produktów, a niekiedy – nieuczciwej konkurencji! Muzeum uczy o urządzeniach przemysłu ceramicznego i patentowych innowacjach z dawnych lat.

Poszczególne fabryki porcelany zgłaszały do urzędu patentowego wzory form serwisów oraz wzory figurek, zaprojektowane przez artystów w celu ich ochrony. Zgłaszali również nowatorskie urządzenia, takie jak piec tunelowy, który pomagał w lepszej i tańszej produkcji wyrobów porcelanowych. Zgłaszano też techniki zdobnicze, takie jak druk kolorowy. Fabryki patentowały swoje projekty i maszyny, które zostały dla nich zaprojektowane i wynalezione. Urządzenia użyte po raz pierwszy w przemyśle ceramicznym również były objęte ochroną patentową.

Ochrona projektów dla fabryk porcelany była bardzo ważna, ponieważ gdy inne fabryki widziały sukces konkurencyjnego fasonu czy dekoracji, bardzo często je kopiowały i wykorzystywały. Nie ponosiły z tego tytułu dodatkowych kosztów, takich jak koszty projektu czy reklamy. Patenty natomiast, tak dzisiaj, pozwalały właścicielom pomysłu czy rozwiązania technicznego do wyłącznego korzystania w celu zarobkowym lub zawodowym z zastrzeżonego wzoru. Naruszenie patentu było i wciąż jest ścigane prawnie.

Patent pieca opalanego gazem Porzellanfabrik Ohme 1894 rok

W 1840 roku w manufakturze Kristera po raz pierwszy wypalono porcelanę w nowo zaprojektowanym piecu węglowym. W Fabryce Porcelany Ohme wynaleziono druk kolorowy, a w Fabryce Porcelany Tielscha w 1906 roku po raz pierwszy użyto pieca tunelowego do wypału porcelany.

Od 20 lipca 2024r. w Muzeum Porcelany Śląskiej można oglądać wystawę porcelany użytkowej z lat 50 i 60 XXw. Na ekspozycji można zauważyć wiele ciekawych fasonów „New Look”, w tym wyroby z Tułowickich Zakładów Porcelitu Stołowego, zaprojektowanych przez projektancką parę Lucynę i Kazimierza Kowalskich. Fason „Opole” zdobiący stół kawowy, został nagrodzony na Targach Krajowych w Poznaniu w 1964r.

Po II wojnie światowej i zmianie granic, fabryka w Tułowicach rozpoczęła produkcję w 1946 roku pod nazwą „Fabryka Porcelany w Tułowicach”, jednak po dwóch latach podjęto decyzję, by porcelanę zamienić na porcelit czyli pół-porcelanę. W 1948 roku fabryka przyjęła nazwę „Tułowice Zakład Porcelitu Stołowego”. Zmiana materiału z porcelany na porcelit miała złe i dobre strony. Złą był brak możliwości produkcji wysokiej klasy cienkościennej porcelany, którą można było eksportować do USA, gdzie porcelana z Tillowitz miała ugruntowaną renomę. Wyroby porcelitowe nie mogły zastąpić wyrobów RS Prussia. Dobrą stroną była możliwość wypalania porcelitu w niższej temperaturze, a tym samym oszczędność na materiale do zasilania pieców do wypału. Dodatkowym atutem był fakt, że wyroby porcelitowe rzadko pękają przy wypale, w przeciwieństwie do porcelany. Dzięki wybitnym projektantom Lucynie i Kazimierzowi Kowalskim fabryka mogła produkować rewelacyjne wzory polskiego designu. Dla fabryki projektowała także Zofia Pal, Bożena i Wojciech Mączyńscy. Fabryka produkowała figurki „New Look” IWP projektantów, a wśród nich Lubomir Tomaszewski, Hanna Orthwein, Mieczysław Naruszewicz, Henryk Jędrasiak.

Gerda Janus prezentująca wyroby fabryki porcelitu w Tułowicach

Zapraszamy wszystkich miłośników porcelany Hermanna Ohme na wykład pasjonatów i kolekcjonerów śląskich wyrobów – Ireny i Romana Gatys. Państwo Gatys opowiedzą o porcelanie z wytwórni Ohme, przedstawią ciekawostki, dokumenty i niepublikowane informacje o fabryce. Wyjaśnią funkcjonalność ciekawych porcelanowych wyrobów z dawnych lat. Opowiedzą nam także o tworzeniu swojej kolekcji. Muzeum Porcelany Śląskiej w swoich zbiorach posiada ciekawe eksponaty wytwórni Ohme, które dostępne są na ekspozycji.
Wykład odbędzie się w Muzeum Porcelany Śląskiej w Tułowicach w sali technologii na parterze w dn. 27.10.2024 r. o godzinie 13:00.

Podczas wykładu zaprezentowany i omówiony zostanie „eksponat miesiąca”, pochodzący ze zbiorów kolekcjonerów, dostępny na naszej ekspozycji.

Możliwość wcześniejszej rezerwacji, której można dokonać telefonicznie pod numerem telefonu 781 717 777 lub mailowo pisząc na adres porcelana@muzeatechniki.pl

Wykład to świetna okazja do zadania prowadzącym pytania o zagadkowe i nierozszyfrowane sygnatury z Waszych prywatnych kolekcji! Przyjdź i skorzystaj!

Udział w wykładzie jest odpłatny:
40.00 zł / Wykład
50.00 zł / Wykład + zwiedzanie Muzeum

Irena i Roman Gatys
Kolekcjonerzy i miłośnicy śląskiej porcelany od ponad 30 lat. Zajmują się badaniem i dokumentowaniem dziejów porcelany śląskiej, a także poszukiwaniem i zbieraniem materiałów związanych z działalnością fabryk i manufaktur porcelany. Efektem wieloletniego zainteresowania tym tematem, oprócz imponującej porcelanowej kolekcji, są publikacje o śląskiej porcelanie.

Muzeum Porcelany Śląskiej zaprasza na niecodzienną wystawę porcelanowych wyrobów ze Śląskich Fabryk.

Od wieków ludzie chcąc uczcić pamięć o zmarłych budują cmentarze i groby dla swoich bliskich. W XIX wieku fabryki porcelany rozpoczęły produkcję rzeźb, nagrobków i rozmaitego asortymentu galanterii cmentarnej. Śląskie fabryki i manufaktury porcelany wytwarzały m.in.: nagrobki, książki nagrobne, tablice na epitafia w różnych kształtach i stylach. Podejmując temat święta zmarłych Muzeum Porcelany Śląskiej w Tułowicach przygotowało przykłady wyposażenia cmentarnego z porcelany w języku polskim i niemieckim. Są to niemi świadkowie historii naszego regionu. Zapraszamy na unikatową podróż w czasie pełną twórczości i zadumy.

Ekspozycja pochodzi z kolekcji prywatnych zbiorów państwa Ireny i Romana Gatys – doskonale znanych na rynku kolekcjonerskim. Podczas otwarcia autorzy wystawy opowiedzą o wyrobach i producentach galanterii cmentarnej na Śląsku.
Wystawa ukazuje nie tylko rzeźbę w porcelanie oraz porcelanę w rzeźbie. Jest doskonałym czasem na refleksję i zadumę nad fotografią oraz malarstwem nagrobnym listopadowego święta zmarłych.

W dniach od 02 do 30 listopada zapraszamy do obejrzenia unikalnej wystawy czasowej w Muzeum Porcelany Śląskiej w Tułowicach.

Z okazji Światowego Dnia Wzroku muzeum zaprasza na zwiedzanie z zamkniętymi oczami pt.: „Poczuj porcelanę”.

Zwiedzający będą mieli okazję eksplorować porcelanę nie za pomocą wzroku, ale dotyku. Wybrane eksponaty będą udostępnione do dotykania, a przewodnik opowie o nich, pozwalając poczuć różnicę między różnymi fakturami i kształtami porcelany. Sensoryczne poznawanie porcelany to świetna zabawa i nietypowa wizyta w Muzeum!

W Światowym Dniu Wzroku mamy dla osób noszących okulary lub soczewki kontaktowe specjalną promocję – 30% zniżkę na bilet.

Do zobaczenia w Muzeum!

Celebrowanie dnia filiżanką herbaty nie tylko wspomaga nasz układ trawienny, jest również dobrą formą relaksu. W muzealnej Kawiarni na turystów czeka aromatyczna kawa i herbata podawana w zabytkowej porcelanie. Muzeum Porcelany Śląskiej prezentuje na ekspozycji serwisy herbaciane znanych śląskich przedwojennych manufaktur. Zwiedzając nasze muzeum możesz dowiedzieć się do czego służyły poszczególne wyroby porcelanowe. Niezwykle ciekawe są konfiturki oraz porcelanowe zaparzacze do herbaty. 

Do parzenia herbaty zaprojektowano i wprowadzono do produkcji  porcelanowe koszyczki do napełniania herbatą liściastą i jej zaparzania. Były to pojemnik w kształcie jajka dwuczęściowe, odkręcane, na łańcuszku. W produkcji śląskich zaparzaczy wiodły prym Fabryki Porcelany koncernu Paul Rauschert Porzellanfabriken z Kowar / Schmiedeberg, Mysłakowic / Erdmannsdorf i Leszczyńca / Haselbch. Koszyczki do parzenia herbaty produkowała również Fabryka Porcelany Fabiga ze Stoszowic / Fabig Porzellanfabrik Peterwitz. Koszyczki miały swoją pojemność, dzięki temu było wiadomo ile trzeba nasypać cennego suszu, by zaparzyć dobrą herbatę. Toteż gospodynie domowe mogły oszczędzać i podawać domownikom i gościom doskonałą herbatę. Produkowano również koszyczki ze stali nierdzewnej. Na rynku można było spotkać również zaparzacze innych producentów. Wiele z nich nie było sygnowane, więc jest dzisiaj bardzo ciężko stwierdzić, która fabryka porcelany była ich producentem. Zostały wyparte z rynku przez herbatę umieszczoną w jednorazowych torebkach.

Zaparzacze porcelanowe, Porzellanfabrik Rauschert Kowary

Zwiedzanie Muzeum Porcelany Śląskiej to podróż w czasie przez 14 śląskich manufaktur i paletę przepięknych zabytkowych wyrobów. Muzeum poza białym złotem, udostępnia na ekspozycji dokumentację, plakaty reklamowe, wzory kalek, a nawet zabytkowe recepty kasy chorych fabryki Reinholda Schlegelmilcha z 1927r.

Wiele dokumentów ze śląskich fabryk zachowało się do dziś, w tym papierowe akcje, o których przeczytasz na naszym blogu.

Duża część śląskich fabryk porcelany była spółkami akcyjnymi i emitowały akcje. Towarzystwo akcyjne jest formą prawną, której kapitał zakładowy jest podzielony na akcje. Dzięki akcjom przedsiębiorstwa gromadzą potrzebne środki finansowe do prowadzenia produkcji. Inwestor może nabywać akcje, a następnie nimi obracać i je sprzedawać. Dlatego wiele osób posiadających akcje było współwłaścicielami fabryk porcelany. Każdy akcjonariusz otrzymywał papierowe akcje, które były o różnych nominałach. Dawne akcje cieszą się dużą popularnością wśród kolekcjonerów.

Formę spółek akcyjnych miały między innymi: Krister Porcellan Manufaktur Waldenburg / Manufaktura Porcelany Kristera Wałbrzych, Tielsch Porzellanfabrik Altwasser / Fabryka Porcelany Tielsch Stary Zdrój, Porzellanfabrik Koenigszelt / Fabryka Porcelany Jaworzyna Śląska, Giesche Fabryka Porcelany dawniej Czuday, Fabryka Kalkomanii Wunderlicha ze Starego Zdroju, a także fabryki porcelany z Kowar, Leszczyńca, Mysłakowic, Parowej, Rudy Śląskiej Bykowiny, Białej Wody, Stoszowic czy Suliszowa Zofiówki. 

Akcja Porzellanfabrik Koenigszelt Jaworzyna Śląska 1935 rok 

Irena i Roman Gatys

Zapraszamy dzieci wraz z rodzicami do naszego muzeum. W zaczarowanym kawiarnianym ogrodzie czekać będzie na Was wiele pyszności. W kawiarni poza aromatyczną kawą i herbatą, będziemy serwować pyszne pieczone jabłuszka!

Czas umili Wam zapach szarlotki i gorącej czekolady. To wspaniała okazja do spędzenia czasu przy wspólnym stole w miłej i radosnej atmosferze.

Na dzieci czeka karta zabaw i rebusów do rozwiązania, a dla najmłodszych Strefa Maluszka.

Na zwiedzających czekać będzie przewodnik, który opowie o niezwykle ciekawych historiach 14 śląskich manufaktur porcelany. Dla zwiedzających muzeum w weekendy  – kawa w cenie biletu!

Zapraszamy! Do zobaczenia w Muzeum! 

W lutym tego roku została zamknięta ostatnia z dolnośląskich fabryk porcelany „Karolina” w Jaworzynie Śląskiej. W 2023r. zamknięto fabrykę Krzysztof w Wałbrzychu, będącą spadkobiercą po fabryce KPM Krister. Wyroby Porzellanfabrik Koenigszelt oraz Carl Krister Porzellan Manufaktur, są wyeksponowane na naszej wystawie stałej i przedstawiają zachowane dziedzictwo producentów porcelanowej tradycji Śląska.

Fabrykę porcelany w Jaworzynie Śląskiej założył w 1860 roku Traugott Silber. Od 1886 przyjęła nazwę Porzellanfabrik Koenigszelt i stała się spółką akcyjną. W 1910 roku fabryka zaprojektowała serię porcelanowych medalionów znanych artystów taki jak: niemiecki poeta i filozof Friedrich Schiller, węgierski kompozytor i pianista Ferenc Liszt, polski kompozytor i pianista Fryderyk Chopin czy niemiecki poeta Johann Wolfgang von Goethe. Pewne jest, że w serii medalionów znanych artystów było o wiele więcej znanych postaci. Medaliony były zarejestrowane w urzędzie patentowym i chronione prawnie. Nie znany jest jednak projektant tych medalionów. Można je było zawieszać na ścianie lub postawić w dowolnych miejscach na przykład: na półkach lub biurku. Po drugiej wojnie światowej i zmianie granic fabryka dalej nosiła niemiecką nazwę „Koenigszelt” Państwowa Fabryka Porcelany, a od 1954 roku nazywała się Fabryka Porcelany Karolina. Zakład został zamknięty w 2023 roku.