Autor: fiodor

W okresie międzywojennym województwo śląskie było wiodącym województwem we wszystkich dziedzinach gospodarki II Rzeczypospolitej. Fabryka Porcelany Giesche zatrudniała wybitnych projektantów i artystów, którzy projektowali dla fabryki wspaniałe serwisy. Jednym z największych osiągnięć artystycznych zaprojektowanym w okresie międzywojennym dla Fabryki Porcelany Giesche w Katowicach-Bogucicach były serwisy „Katowice” i „Krystyna”. 

Serwis „Каtowice” został wykonany i wszedł do produkcji prawdopodobnie na początku lat 30. XX wieku. Serwis ten stanowił wizytówkę przedwojennego województwa śląskiego; kojarzono go z tradycją i śląską kulturą. W katalogach nazywany był fasonem nowoczesnym. W katalogu Jakuba Grossa z Krakowa reklamowano go słowami: „Serwis do kawy Katowice w nowoczesnym fasonie zdobi piękny deseń, stylizowane liście oraz uszka srebrzone”.

Mlecznik Katowice i Krystyna, Fabryka Porcelany Giesche

W Muzeum Porcelany Śląskiej można podziwiać wybrane serwisy wyprodukowane przez Giesche.  “Forma 36”, “Łucja” czy zdobiony srebrnym lusterem, efektowny “Empire” w stylu Art déco. Pokazujemy wyroby fabryki Giesche na przestrzeni wielu lat funkcjonowania koncernu. Zapraszamy do Tułowic!

W 1888 roku fabryka Ohme, jako pierwsza, zastosowała do zdobienia swoich wyrobów kolorowy druk. W 1894 roku dyrektor Bauer opatentował piec tunelowy do wypalania porcelany gazem. Fabryka posiadała przedstawicielstwa między innymi: w Londynie, Paryżu, Barcelonie, Oslo, Amsterdamie i Rio de Janeiro. Przed wybuchem I wojny światowej fabryką zarządzało trzech współwłaścicieli: Hermann senior, Hermann junior i dyrektor Bauer. Właściciele fabryki byli filantropami. Wybudowali dom sierot dla dziewczyn, które po osiągnięciu wieku produkcyjnego znajdowały w fabryce pracę jako malarki porcelany. Fabryka posiadała również 32 domy dla pracowników fabryki.

Ponad 50% produkcji porcelany fabryka eksportowała do Stanów Zjednoczonych, gdzie robiła prawdziwą furorę wśród klientów. Jednak kryzys światowy w 1929 roku, który rozpoczął się w Nowym Jorku był końcem fabryki porcelany Ohme. Brak zamówień z USA ograniczył produkcję porcelany, by rok później, w 1930 roku, doprowadzić do bankructwa fabryki.

Hermann Ohme urodził się w 1841 roku w Weissenfels (Saale). 28 czerwca 1875 roku ożenił się z siostrzenicą Carla Kristera, założyciela pierwszej manufaktury porcelany w Wałbrzychu. Pieniądze żony pozwoliły mu w 1881 roku rozpocząć budowę fabryki porcelany na dzisiejszym Szczawienku (dawne Niedersalzbrunn). W fabryce pracowali wysokiej klasy modelarze i specjaliści, którzy gwarantowali wysoką jakość produkcji. Ohme wystawiał swoją porcelanę na targach w Lipsku i innych ważnych wystawach. W 1891 roku za swoje wyroby otrzymał w Londynie dyplom honorowy I klasy. W 1904 roku w Saint Louis, w USA oraz we Wrocławiu otrzymał złote medale. 

Powstały w 1900 roku w Berlinie – Niemiecki Związek Fabryk Porcelany, którego współzałożycielem był dyrektor Bauer, zakwalifikował Fabrykę Ohmego do fabryk, które produkowały najwyższej jakości porcelanę w Niemczech. Taki zaszczyt spotkał tylko 11 fabryk i manufaktur. 

Hermann Ohme

W 1920 roku w Szopienicach-Roździeniu powstała pierwsza na czarnym Górnym Śląsku fabryka porcelany, która nosiła nazwę Oberschlesische Porzellanfabrik Gebhard & Barabasch. W tym samym roku wykupił ją pochodzący z Tarnowa Opolskiego Richard Czuday, który zmienił nazwę na Czuday Werke G.m.b.H. Fabryka. Od początku produkowała elementy elektrotechniczne. Po przejęciu wschodniej części Górnego Śląska w 1922 roku fabryka zmieniła nazwę na Elektroporcelana S.A. W grudniu 1923 roku spadkobiercy Georga von Giesche zainteresowali się fabryką Czudaya, wykupili 51% akcji zakładu i stali się jej współwłaścicielami. Dyrektorem zakładu został Richard Czuday. W 1924 roku kupiono budynki po byłej fabryce pasz w Bogucicach, które następnie przebudowano na nowoczesną fabrykę porcelany. Zakład oddano do użytku na początku 1925 roku, przyjął nazwę: Fabryka Porcelany Giesche, dawniej Czuday Katowice-Bogucice. W 1926 roku większość akcji spółki „Giesche” kupił amerykański Koncern Harrimana. 30 lipca 1929 roku dyrektor Richard Czuday zrezygnował z pełnionej funkcji i przeniósł się do nowo wybudowanej Fabryki Porcelany w Rudzie Śląskiej-Bykowinie.

Fabryka Porcelany Giesche Katowice Bogucice

Olbrzymi koncern Giesche dysponował hutami ołowiu, kopalniami rud cynku, węgla i galmanu, walcowniami cynku, przedsiębiorstwami chemicznymi i manufakturami porcelany. Obie fabryki założone przez braci Czuday – Giesche i Huta Franciszka są ukazane na ekspozycji w naszym muzeum. Przedstawia ona porcelanę stołową oraz słynne figurki, ale i izolatory wysokich napięć czy oprawy oświetleniowe.

Zapraszamy!

Sto lat po odkryciu receptury masy porcelanowej, dokonanym przez hrabiego Ehrenfried Walter von Tschirnhaus, w miejscowości Tiefenfurt (obecnie Parowa) leżącej kilkanaście kilometrów od miejscowości Sławnikowice niem. Kieslingswalde, w 1808 roku powstaje prężny ośrodek produkujący ceramikę. W późniejszym okresie produkujący porcelanę. 

W 1810 roku w Prusach, do których wówczas należał Śląsk, król pruski – Fryderyk Wilhelm III wprowadził prawo o wolności wykonywania profesji (Gewerbefreiheit). Prawo to zniosło cła wewnętrzne i ograniczenia produkcji. Każdy obywatel mógł inwestować w dowolną gałąź produkcji. Pierwsza manufaktura porcelany na Śląsku powstała w Wałbrzychu w 1820 roku. Kupiec Rausch założył tam małą manufakturę porcelany sanitarnej z jednym piecem do wypalania porcelany i 9 pracownikami. Tak przygotowany zakład rozpoczął produkcję białej porcelany, z której odlewano talerze i inne naczynia. W 1823 roku zatrudniono malarza kobaltem Carla Kristera – późniejszego jej właściciela. 

Fabryka porcelany w Parowej

Nasze Muzeum posiada w zbiorach porcelanę pochodzącą z trzech różnych wytwórni z miejscowości Tiefenfurt (obecnie Parowa). Na ekspozycji zobaczyć można również zabytkowy termometr, służący do określenia temperatury wypału w piecach tunelowych, pochodzących z Fabryki Tuppacka z Parowej.

Śląsk przodował w produkcji porcelany w Europie. Głównym odkrywcą składu porcelany w 1708 roku był urodzony w miejscowości Kieslingswalde (obecnie Sławnikowice k/ Zgorzelca) na Śląsku hrabia Ehrenfried Walter von Tschirnhaus. Na rozwikłanie zagadki otrzymywania porcelany stracił kawał życia. Po wykonaniu setek doświadczeń udało mu się w końcu, jako pierwszemu w Europie, otrzymać stopioną masę porcelanową, która jednak odbiegała od białej porcelany. Prace realizował do końca życia na przemian w Sławnikowicach lub w Dreźnie. W czasach panowania Augusta Mocnego wtajemniczył w całą sprawę alchemika Böttgera, który staje się jego pomocnikiem. W 1709 r. Böttger zdołał wynaleźć białą porcelanę, w tym samym czasie Tschirnhaus umiera i cała sława odkrywcy porcelany spada na jego pomocnika. Jednak bez mrówczej pracy Tschirnhaus, zachwycające wyroby miśnieńskiej manufaktury nigdy by nie powstały.

Hrabia Ehrenfried Walter von Tschirnhaus

Tiefenfurt (Parowa) to śląska miejscowość, która była jednym z wiodących regionów produkcji porcelany w Europie. Sto lat po odkryciu masy porcelanowej przez Ehrenfrieda Waltera von Tschirnhausa, Parowa zaczęła słynąć z produkcji porcelany.
Pierwszy fajans ceramiczny powstał tam w 1808r. Wyroby z trzech największych fabryk Parowej zdobią nasze ekspozycje.

Zapraszamy na wystawę i ciekawe opowieści do Muzeum Porcelany Śląskiej w Tułowicach!

Dla Gieschego pracowali projektanci, którzy nie są znani z imienia i nazwiska, a stworzyli tak wspaniałe serwisy Art déco jak: „Polonia”, „Katowice”, „Krystyna”, „Wanda”, Łucja” i inne, czy też figurki rusałki, kobiety z wachlarzem, figurkę klęczącej kobiety z misą.

Lata 20. i 30. XX wieku zaowocowały szeregiem wyrobów charakterystycznych tylko dla Gieschego, w szczególności wspomniane figurki oraz serwisy o nazwach “Katowice” i “Krystyna”. Obecnie wyroby fabryki Gieschego nadal zachwycają nas swoją finezją i kunsztem wykonania.

Niestety, serwisy „Katowice” i „Krystyna” popadły w zapomnienie i nie są dzisiaj wizytówką Górnego Śląska, a przecież mogłyby być ambasadorami górnośląskiej myśl artystycznej. Serwisy „Katowice” i „Krystyna” powinny być kojarzone ze szlachetnością i kulturą, gdyż właśnie te cechy konotuje porcelana – symbol zamożności i ponadczasowego wdzięku. Około 90% produkcji porcelany „Giesche” sprzedawano na rynku polskim, a 10% eksportowano za granicę. Najbardziej prestiżową produkcję stanowiły serwisy dyplomatyczne dla polskich ambasad na całym świecie. Najbardziej znanymi serwisami w okresie międzywojennym były serwisy Art déco forma 33 i 36.

Wazony nieznanych projektantów Giesche

Styl Art déco to przede wszystkim prostota geometrycznych wzorów, połączenie elegancji z funkcjonalnością. Serwisy kawowe “Forma 36”, “Łucja” czy zdobiony srebrnym lusterem, efektowny “Empire” w stylu Art déco, dostępne są na naszej ekspozycji, pokazującej wyroby fabryki “Giesche” na przestrzeni lat funkcjonowania koncernu. Zapraszamy do Tułowic!

W 1928 roku Walt Disney pokazał film animowany z Myszką Miki, za którą w 1932 roku otrzymał honorowego Oscara. W 1931 roku fabryka Porcelany Koenigszelt w Jaworzynie Śląskiej na Targach Lipskich (Leipziger Messe) pokazała komplety śniadaniowe oraz inne wyroby z porcelany z podobizną Myszki Miki. Fabryka z Jaworzyny Śląskiej otrzymała prawo do zdobienia porcelany z Myszką Miki, a fabryka porcelany Rosenthal miała prawo do produkowania porcelanowych figurek. Dzięki emisjom kinowym, filmy Disneya cieszyły się ogromnym powodzeniem, a tym samym porcelana z motywem Myszką Miki stała się prawdziwym hitem sprzedaży w Niemczech. Po drugiej wojnie światowej Myszka Miki pojawiła się razem z psem Pluto, psem Goofy i Kaczorem Donaldem na porcelanie z Bogucic, Jaworzyny Śląskiej czy Wałbrzycha (Fabryka Porcelany Wałbrzych i Kristoff).

W Muzeum Porcelany Śląskiej w Tułowicach dostępna jest kolekcja porcelany produkowanej m.in. dla paryskiego Disneylandu z wizerunkiem kultowej Myszki Miki oraz postaciami z baśni Braci Grimm.

Muzeum w okresie letnim zaprasza na warsztaty ceramiczne “Plastyka u Ceramika”.

Myszka Mickey, porcelana Karolina Jaworzyna Śląska

W latach 30. XX wieku Fabryka Porcelany Giesche Katowice Bogucice, aby sprostać konkurencji, zdecydowała się „podkupić”, czyli zaproponować o wiele lepsze warunki płacowe modelarzowi Alojzemu Kołodziejowi z fabryki porcelany Reinholda Schlegelmilcha Tillowitz (Tułowice), który przeprowadził się finalnie do Bogucic. Od tej pory fabryka Giseche zaczęła produkować u siebie te same formy kompletów śniadaniowych, bombonier i figur, które do tej pory pochodziły wyłącznie z Tułowic. Alojzy Kołodziej pochodził z Górnego Śląska, ale nie posiadał polskiego obywatelstwa. Był traktowany jak obcokrajowiec i musiał ubiegać się o przedłużenie wizy pobytowej. Współpraca z Alojzym Kołodziejem opłacała się fabryce porcelany Giesche, gdyż dzięki niej wprowadziła do obrotu około 150 wzorów produkowanych w Tułowicach. Do dzisiaj trzeba dokładnie sprawdzać sygnaturę wielu produktów, aby zweryfikować czy jest wyrobem tułowickim czy bogucickim.  

Wyroby z obu fabryk są udostępnione zwiedzającym na naszych wystawach. Zapraszamy do Muzeum!

Porcelanowe figurki: Niedźwiedź, porcelana Bogucice

W mieście Wałbrzych (niem. Waldenburg) od 1820 roku powstawały fabryki porcelany, które sławiły miasto i region na całym świecie. Od 1820 roku manufaktura Carla Kristera, po 1945 Fabryka Porcelany Krzysztof, zamknięta ostatecznie w 2023 roku. Od 1845 roku manufaktura Carla Tielscha, po 1945 Fabryka Porcelany Wałbrzych, zamknięta w 2011 roku. Od 1882 roku Fabryka Porcelany Hermanna Ohme, zamknięta w 1930 roku. Od 1891 roku Fabryka Porcelany Franza Prause, zamknięta w 1933 roku i od 1985 roku Fabryka Porcelany „Książ”, zamknięta w 2013 roku. Od 1896 roku Fabryka Kalkomanii Emila Wunderlicha, po 1945 Fabryka Kalkomanii Wałbrzych, zamknięta w 2014 roku. W tym okresie w Wałbrzychu działało dziesięć malarni porcelany. Ostatnia wałbrzyska fabryka porcelany  Krzysztof, dawniej  Kristoff, została zamknięta na początku 2023.

Wałbrzyska porcelana jest symbolem i dziedzictwem miasta Wałbrzych. Porcelana połączyła niemiecką i polską historię. Możemy ją oglądać zarówno w Muzeum Porcelany w Wałbrzychu, a także w naszym Muzeum Porcelany Śląskiej w Tułowicach.